Terugblik

Na 3 maanden stage gynaecologie/verloskunde en pediatrie in Chili en 4 weken heelkunde in België is het tijd voor een terugblik naar prachtige nooit te vergeten stagemomenten. Ook was het mijn beurt om tussen de vele berichten van plezier en ontspanning tijdens vakantie- en weekendmomenten ook eens wat te schrijven over de stage zelf. Wat is er nu zo anders aan in Chili stage lopen tegenover in België? Waarom moet je dit absoluut gedaan hebben? Wat maakt het als een meerwaarde? Je leest het hier!

Toegekomen in een vreemd land met enige kennis van het Spaans maar zonder kennis van het Chileens kregen we een korte rondleiding in het ziekenhuis door dokter Muñoz, de stagecoördinator en stagebegeleider van gynaecologie/verloskunde. Ik moet bekennen het ziekenhuis zag er bijzonder goed uitgerust uit, als je weet dat er in 2010 een hevige aardbeving is geweest met bijhorende schade! Na deze rondleiding werd ik als eerste gedropt in de armen van dokter Olivarez. Dokter Olivarez is ‘medico cirujano’ –die titel krijgt men na 7 jaar geneeskunde in Chili- met jarenlange ervaring in gynaecologie en de verloskunde. Hij werkt op spoed, waar we samen in de voormiddag de eerste opvang van vrouwen met gynaecologische en verloskundige problemen deden. We kwamen allerhande pathologieën tegen. Er waren prettige, verbazende, maar ook onaangename momenten. Je herinnert je enerzijds de glimlach en blijdschap van een zwangere vrouw, maar ook anderzijds het verdriet van een dame waaraan  net meegedeeld is dat ze haar vrucht verloren heeft, of ook de doodsangst van een vrouw die jarenlang geslagen en mishandeld geweest is door de broer van haar echtgenoot en ga zo maar door…

Net voor de middag werd je dan steeds uitgenodigd voor een tussendoortje met palta of advocado! Elke dag zorgde de matrona van dienst voor dit lekkers. In de namiddag werkten we vooral samen met de vroedvrouwen, waar je dan de harttonen van de foetus en de contracties van de baarmoeder moest controleren, waar je vaginale touchers kon oefenen… Van in het begin besefte ik dat het vertrouwen winnen zo belangrijk was bij de vroedvrouwen. Dit vertrouwen kon je snel winnen door een typisch Belgisch dessert klaar te maken tijdens de nachtwacht zoals chocolademousse ;)

Na 2 weken spoed kwam ik terecht op de dienst gynaecologische pathologie. Maandag werd de week langzaam ingeleid met naar gewoonte een gezamenlijke bespreking van de patiënten, die de komende week geopereerd gingen worden. Je stond daar dan een beetje onwennig bij, terwijl alle artsen (grotendeels mannen, maar vergis je niet, het diensthoofd gynaecologie is een vrouw ‘doctora Vitalli’) ongestoord de ene patiënte na de andere samen onderzochten en daarbij waren ik, 2 verpleegkundigen en 1 vroedvrouw nog aanwezig en dat allemaal in een kleine consultatieruimte.. Om jullie de situatie een beetje voor te stellen, van privacy was dus weinig sprake. Na kennis gemaakt te hebben met de verpleegkundigen Claudia, Paola en matrona Kelyn voelde je je al meteen welkom. We hebben vooral meegevolgd met dokter Hernandez, die ook de operaties leidde op dinsdag en donderdag. Het was vooral belangrijk dat je zelf assertief genoeg was om te vragen operaties steriel mee te volgen en actief deel te nemen. Ook tijdens de consultaties was het vaak moeilijk om iets te mogen doen.  Je moet het continu vragen. De voormiddagen na de operatiedagen ging hij langs op zaal om zijn patiënten te bezoeken, zelf had je daar weinig aan, maar gelukkig stond daar matrona Pilar die elk dossier uitgebreid uitlegde. Andere consultaties waren ook mogelijk om mee te volgen: baarmoederhals pathologie, fertiliteit, borstpathologie en seksuele overdraagbare infecties. Baarmoederhalspathologie heb ik meegevolgd bij doctora Vitalli en bij dokter Gatica. Vitalli hoort je graag uit over je kennis, wat niet simpel is, gezien alle afkortingen en termen in het Spaans toch wel anders zijn!!! Gatica laat je meevolgen met colposcopie, een techniek om de vagina en baarmoederhals meer in detail te bekijken. Zelf deden we ’s morgens, maar vooral na de middag de uitstrijkjes, hoewel zeer weinig vrouwen kwamen. Ik heb er maximum 6 gedaan op een dag, wat ondenkbaar is in België! Matrona Kelyn is een zeer sympathieke vroedvrouw, die je van de eerste keer zelf uitstrijkjes laat nemen. Elke dag is er in de voormiddag tijd voor een gezellige koffieklets met Claudia, Paula, Kelyn en Angelica met boterkoekjes en een tas koffie! Fertiliteitkliniek heb ik zelf nooit meegevolgd, gezien die enkel in maart gepland waren en dan stond ik op pediatrie. Fertiliteitsproblematiek wordt weinig opgevangen in Curicó. Er zou blijkbaar een gespecialiseerd centrum in Santiago bestaan, waar ze dan patiënten eventueel naar kunnen doorverwijzen. Borstpathologie heb ik 2 maal meegevolgd. Dokter Mauricio Vargas gaf je graag uitleg tijdens zijn core biopsiename. Je mocht ook altijd mee het borstonderzoek doen. Zo heb ik mooi en letterlijk het verschil kunnen voelen tussen een zacht goedaardig gezwel en een maligne harde knobbel. Het indrukwekkends vond ik zelf de infectieklinieken of in het Spaans ‘ETS o Enfermedades de transmisión sexual’. De voormiddagen kon je meevolgen met dokter Louis Vargas of met de dokteres die haar bezig hield met HIV/Aids pathologie.  Vargas was de sympathiekste dokter daar, een lieve zachte man waar je met al je vragen terecht kon en waar ik ook een aantal wachten overdag heb mee meegelopen. Hij was één van de weinigen die aan teaching deed. Zij was ‘medico general’, een soort huisarts, hoewel in Chili zeer weinig huisartsen bestaan. Zij heeft zichzelf uit eigen interesse verder toegespitst op de HIV/Aids pathologie. Er werd steeds ook een koffiepauze voorzien samen met het personeel en de artsen van borstpathologie. In de namiddagen mocht je van matrona Elizabeth de patiënten zelf ontvangen, staaltjes en culturen afnemen met het speculum en bloed afnemen bij de HIV patiënten voor controle van de ziekteactiviteit en eigen immuniteit. Heel indrukwekkend op die namiddagen was de rij dames – die wij in het Nederlands straatmadelieven zouden noemen -, die ongeduldig stonden te wachten en mij vroegen of dit de consultatieruimte voor ETS was en wat dit juist betekende. Dat moest je dan in je beste Chileens trachten uit te leggen met toch wel grote verbazing. Een ‘dame van plezier’ moet toch wel weten waar ze voor staat en wat de gevolgen van zo’n beroep kunnen zijn? Toch is het soms schrijnend te zien dat ze daar weinig tot niet mee bezig zijn. De vroedvrouw wist me te vertellen dat als zij zich laten controleren, zij toestemming van de overheid krijgen om hun beroep verder blijven uit te oefenen. Dit is dus een soort licentie om hun beroep legaal uit te voeren. Zij krijgen steeds op het einde van de consultatie hun aantal condooms gratis mee naar huis als aanbevolen middel ter preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen. Daarnaast was er op bepaalde namiddagen nog een bijzonder publiek aanwezig. Soms zag je een politieman in de gang staan met een gevangene. Ook zij hebben het recht op medische controle. Zij krijgen een consultatie met de agent mee in de kamer. Dan vraagt de arts om de handboeien uit te doen om ze correct te kunnen onderzoeken op de eerste symptomen van HIV/Aids stadium. Het merendeel zijn homoseksuelen, waaronder frequent travestieten!

Na gynaecologie kwam ik terecht op de dienst verloskunde/materniteit. Elke voormiddag volgden we op zaal ARO, waar hoogrisico zwangeren lagen. Vervolgens waren er consultaties met dokter Alcantara, heel soms ook bij doctora Diaz alias de bitch en doctora Campanella. Bij hen kwamen zwangere vrouwen op controle, maar vooral consulteerden vrouwen met hoog risico zwangerschappen zoals hoge bloeddruk, schildklierproblematiek tijdens de zwangerschap, diabetes en ga zo maar door. We moesten hem bijstaan – vooral de ochtend na zijn wacht om te vermijden dat hij in slaap zou vallen – in het meten van de fundushoogte, het uitvoeren van de handgrepen van Leopold (speciale handgrepen ter hoogte van de zwangere buik om de ligging van het kindje beter te bepalen) en het beluisteren van de foetale harttonen. Ik heb een keer meegemaakt dat ik zelf de harttoontjes niet kon vinden. Alcantara voert dan altijd meteen een echo uit. Ook hij kon die dag geen harttoontjes vinden, dan maar heel snel naar de echografiezaal, waar we gelukkig voor het paar (maar ook een opluchting voor mezelf) de harttonen konden waarnemen en het paar konden bevestigen dat zij nog steeds een gezond en levend kind droeg. Een andere keer hadden we minder geluk. Een hoogzwangere dame doorgestuurd via spoed naar ons, kwam binnen met klacht van het niet meer voelen van contracties. Wij konden ook geen harttonen vaststellen noch via doppler noch via echografie! Hij verwees ze meteen door voor opname zonder veel uitleg en met een licht verwijtende toon waarom ze niet eerder had gekomen! Dan besef je dat in de publieke gezondheidszorg niet alleen privacy tekort komt maar ook tijd voor uitleg en empathie. Ik moet zeggen dokter Alcantara zag er misschien een knuffelbeer uit, hij was ook sympathiek, maar al veel te vaak ook bruut tegen zwangere dames. Naast trieste momenten maakte ik ook heerlijke blijvende herinneringen mee! Enkele keren heb ik deze consultatie samen met Pablo, een Chileense student geneeskunde gevolgd. Dan was het zowat ieder om buurt en liet hij ons ook een wedstrijdje of quiz spelen in de medische kennis. Fijne tijden! Daarnaast hebben we 2 wachten samen gedaan, overnachtend in de echografiezaal of liggend tussen de patiënten! Ze belden ons op wanneer een patiënt zich aanmeldde en wij mochten als eersten eens een kijkje gaan nemen om anamnese af te nemen. Gezien dokter Alcantara niet over een gsm beschikte en sliep als een roos, moesten wij hem steeds gaan wakker maken, waarna ook wij de opdracht kregen met zijn definitieve beslissing het gaan af te ronden. Unieke maar zalige momenten waren dat!

In de namiddag kwam je dan terecht op materniteit, vooral op de zaal preparto of de zaal waar hoogzwangere vrouwen in arbeid samen lagen te wachten op hun moment van de waarheid. Het is vooral wachten… Een bevalling kan elk moment gebeuren, het was altijd gokken om te gaan eten, naar het toilet te gaan… Dat is nu eenmaal verloskunde, een momentopname en het kan je ontglippen! Ook daar heb ik vele zaken gezien en bijgeleerd: samen vaginale touchers doen met de vroedvrouwen en vooral leren beschrijven wat je voelt (niet simpel voor een stagiair die het enkel vanuit de boeken kent!), cardiotocografie waarbij je de hartslag van de baby en de baarmoedercontracties voortdurend bijhoudt en monitort enzovoort. Vaak was er ook tijd voor een babbel met de patiënten. Het wachten loont de moeite waard! Soms was het echt lang wachten, tot zelf de volgende dag en dan kon het zijn dat je hoorde dat ze bevallen was ’s nachts of tijdens de volgende ochtend als je nog bezig was met de consultaties. Soms gebeurde het gewoon onverwacht snel, dat je soms geen tijd meer had de dame in kwestie naar de bevallingskamer te brengen en dan beviel ze maar mooi in dezelfde zaal in het bijzijn van alle andere vrouwen, vroedvrouwen, verpleegkundigen,verzorgenden en stagiairs! Dat was wel een beleving, een volledig onsteriele bevalling, echter achteraf maakten moeder en baby het zeer goed! Het beleven van een eerste bevalling is zeer bijzonder! Je mag je eerste bevalling alleen doen, uiteraard in aanwezigheid van een vroedvrouw, maar dat is toch even harde zenuwen! Je ziet een blauwe glimmende baby eruit floepen en hoopt dat je hem niet laat vallen. Je klemt de navelstreng mooi en correct af, je helpt mee met de geboorte van de placenta of moederkoek –wat een bloedblad!- en je helpt mee met het hechten van de vaginale scheuren! Ook een bijzonder verschil is dat het knipke of episiotomie in Chili weinig wordt gedaan tegenover in België, ondanks dit zeer belangrijk is om scheuren te vermijden en dit geen hulpmiddel is om de bevalling sneller te doen verlopen! Een keer maakte ik mee dat een vrouw zo hysterisch werd, dat ze niet meer wou persen, ze alles onsteriel maakte met als gevolg dat 2 vroedvrouwen tegelijk letterlijk het kind er moesten uitsleuren. Het kind weende pas na een paar minuten! Achteraf is alles goed gekomen, maar de vrouw werd doorgestuurd voor psychologische ondersteuning. Hanne maakte de bevalling en doodgeboorte mee van een kind, waarbij ze dit kind toch alle zorgen van een gewoon kind aanboden. Wij verwonderden ons allemaal over de jonge leeftijd van sommige ouders, ofwel waren het tienermoeders, maar het omgekeerde nam ook plaats, zoals een moeder van 18 en een vader van 16, die amper wist hoe zijn pasgeborene vast te houden. Een heel fijne herinnering had ik aan het aangesproken worden in de hal van het ziekenhuis of Hanne zelfs op straat door een dame wiens bevalling we hadden gedaan. Het eerste moment was ik mij van niets bewust en wist ik niet waarvan ik deze dame zou moeten kennen. Dan werd het me duidelijk wanneer ik haar pasgeborene zag liggen slapen in de koets. Ze bedankte me en feliciteerde me! Het gevoel daarbij is onbeschrijfelijk…  De mensen hier zijn zo warm van hart of in het Spaans cariñoso! Zoiets maak je niet mee in België! We deden vooral bevallingen tijdens de wachten samen met de vroedvrouw Silvia alias de moeder van de Belgen. Zij had ofwel wacht als vroedvrouw op de zaal preparto of in de bevallingskamer of deed de opvang van de pasgeborene.

Na 6 weken gynaecologie/verloskunde kregen wij nog niet genoeg van bevallingen mee te volgen, waardoor we zoveel mogelijk wachten met Silvia meeliepen, ookal was voor Hanne en mij onze stage pediatrie al begonnen. Maar ook pediatrie was een zeer leerrijke stage! In de voormiddag liep je de eerste uren mee op zaal. Je had verschillende zalen: neonatologie en de zalen zuigelingen, jonge kinderen, medium care en kinderheelkunde. Je volgde mee de patiënten op met de dokter. Wat mij vooral is bijgebleven, is het kindje van een jaar of 4 die met een zeer zeldzame blarenziekte opgenomen was. Zij werd chronisch met antibiotica en andere medicatie behandeld. Ze had immers voortdurend infecties! Het schrijnende komt nog: de moeder had al een kind met dezelfde aangeboren ziekte gehad en dat er ook gestorven was. Nu kwam de moeder met familie dagelijks langs met nieuwe videofilms om het kind op te beuren en om het dagelijks een bad te geven. Het was schrijnend om te zien hoe het kind zoveel pijn leed om een gewoon bad te nemen. De hoofdverpleegkundige ‘Señora Eugenia’ was een zeer sympathieke dame die je hielp met de juiste dokters op het juiste moment te vinden en je dagelijks uitnodigde voor een tas koffie en zelfs met een stukje taart op de internationale vrouwendag. Wat werden we verwend!

Subdisciplines waar je consultaties kon bij volgen waren neurologie, cardiologie, endocrinologie, neonatologie, mentale gezondheid, kinderchirurgie, hematologie, infectieziekten en pneumologie. Met dokter Muñoz kon je meehelpen in het operatiekwartier bij operaties van kinderen. We konden steeds steriel mee assisteren. De cardiologe liet wel eens een hartgeruisje horen bij een prematuurtje. Problemen met puberteitsontwikkeling loste je samen op met dokter Bahamundez. Op neonatologie kon je kindjes wassen en onderzoeken. Dokter Diaz liet je elke dag uit het grote boek neonatologie lezen en onderwierp je aan een kleine test de dag erna. De kinderpsychiaters hadden het ziekenhuis verlaten sinds de aardbeving in 2010, maar doctora Miguel had die taak overgenomen. Bij de neuroloog leerde je het neurologisch onderzoek van het kind en kwam je ook wel veel trieste situaties tegen bij kinderen met neurologische afwijkingen. Op spoed heb ik een lumbaal punctie of ruggenprik gezien.

Op spoed heb ik vooral meegelopen wanneer dokter Venegas wacht had. Zij deed veel aan teaching. Je mocht zelfstandig klinisch onderzoek doen. Ik heb zelf gevraagd een wacht mee te doen ’s nachts met haar. Er was altijd een extra kamer voor een tweede internist, maar die was er nooit, dus kon je makkelijk blijven slapen. Ook heb ik een wacht in het weekend meegelopen. Zij is zowat de interessantste dokter daar. Tijdens mijn wachten maakte ik ook contact met de andere dokters van de wacht heelkunde en interne geneeskunde. We aten dan samen ’s avonds, steeds een gezellige boel. Met haar heb ik het klinisch onderzoek van de pasgeborene en het kind in praktijk geleerd, ze gaf me tips hoe wenende kinderen te leren onderzoeken, met andere woorden ze leerde me de knepen van het vak!

Er was ook de mogelijkheid om mee te volgen met kleine chirurgie zoals met de diensten otorrino of neus-keel-oor en ofthalmologie of oogziekten. Zowel tijdens consultaties als in het operatiekwartier kon je meevolgen tot zelf mee assisteren. Het bijzondere aan de consultaties neus-keel-oor was dat er letterlijk een rij patiënten stond aan te schuiven in de consultatieruimte. Iedereen kon dus de consultatie meevolgen. Of er nu een aidspatiënt of een dame die een neuscorrectie wenste, alles kon door een publiek patiënten gevolgd worden!

Om af te ronden kunnen we deze stage zien als een meerwaarde omdat je leerde werken met mensen van een andere cultuur, in een klein ziekenhuis met een minimum aan faciliteiten wegens in het verleden een aardbeving, in een vreemde taal, samen met een volk zo open en warm van karakter, waar stress ver te zoeken was… Ik heb alvast de smaak te pakken voor de toekomst! Lang leve een buitenlandse stage! Zeker doen als je de kans krijgt, het is het echt waard!!!

Isla de Pascua

Terwijl Hanne en Lien naar Chiloé reisden, bezochten wij het magnifieke Paaseiland en zijn mysterieuze beelden!

Woensdag in de late namiddag nam ik zoals zovele keren te voren de bus naar Santiago, maar dit keer voor het weerzien met Glenn en Kevin! We hadden afgesproken op perron 1 TURBUS, want in een busstation, zoals Santiago er veel  heeft, konden we elkaar anders onmogelijk terugvinden. Het was een fijn weerzien na 3 maanden! Samen zochten we ons hostel om onze bagage te droppen. Ikzelf wou wat winkelen in Santiago met Glenn, terwijl Kevin de stad ging verkennen op zoek naar culturele hotspots. Rond 21h (etenstijd voor de Chilenen) ontmoetten we elkaar weer om ergens te gaan uit eten. Een lekkere pisco sour om te beginnen - en om het af te leren - gevolgd door een aantal visgerechten. We besloten die avond het niet te bont te maken en gingen op tijd ons bedje in, gezien het alweer vroeg uit te veren moesten zijn de dag erna. Rond 6h werden we opgepikt om naar de luchthaven te gaan, Glenn en ik met Paaseiland als bestemming, Kevin vertrok naar de Iguazu Falls, richting Argentinië dus.

Rond de middag waren we geland in Paaseiland. Paaseiland ligt op 5 uur vliegen van Santiago, en met maar 1 vlucht per dag is dit wel degelijk het meest geïsoleerde eiland ter wereld. Met de vlucht waarmee wij (samen met bevoorrading zoals post, voedsel, …) toekwamen, werden ook meteen mensen weer naar huis gevlogen. Paaseiland zelf ligt in een andere tijdszone, het is er nog eens 2u vroeger dan in de rest van Chili. 

De plaatselijke bevolking, de Rapa Nui, is een mengelmoes van Chilenen, Europeanen en inheemse bevolkingsgroepen van de eilanden voor Australië. We werden er meteen verwelkomd door onze gastvrouw met een geel bloemetje en een bloemenkrans! Samen met 2 andere gasten, een koppel Chilenen uit Santiago, toonde zij ons het enigste dorp op Paaseiland. De straten in Hanga Roa hebben geen naamplaatjes, alles wordt beschreven via referenties. Toegekomen in ons hotel, werden we verwend met een lokaal drankje gemaakt van een typische vrucht. Er werd ons een plan getekend van het eiland, met daarop vermeld de belangrijkste culturele plekjes en welke begeleide tours we konden doen. Na het uitpakken besloten we om direct het dorp te verkennen. In het centrum konden we een mooi kerkje vinden, gezellige straatjes en verschillende souvenirwinkeltjes. Onze honger en dorst konden we stillen met de lokale specialiteit: empanadas met tonijn en een vers vruchtensapje. Na dit lekker middagmaal maakten we een wandeling langs de kust die ons uiteindelijk terug naar het centrum van Hanga Roa bracht, waar we een artisanale markt vonden, vol met kraampjes waar je allerlei beeldjes van de Moai (de traditionele naam van de talloze beelden op het eiland) in alle formaten en soorten kan verkrijgen. Deze beelden worden trouwens gebruikt in zowat elke souvenir: oorbellen (check!), tekeningen, postkaarten,… We eindigden ons bezoek aan het dorp door het oud religieus centrum te gaan bezoeken, waar we grote mooie Moai konden bezichtigen bij zonsondergang. De eerste avond sloten we af met een gezellig etentje.

Dag 2 vulden we met een volledige dagtour met gids. Na het ontbijt stond de gids ons al op te wachten, om samen met een tiental andere nieuwsgierige toeristen de geheimen van Paaseiland te ontdekken. De eerste stop was meteen raak: de groeve waar alle Moai beelden vandaan kwamen. Op de groene flanken van de vulkaan Rano Raraku staan maar liefst 397 Moai in alle staten van afwerking: sommige niet meer dan een ruwe neus uitgebeiteld in de steen tot volledige exemplaren die stil de wacht houden over het eiland. 

Het zicht in de krater was ook adembenemend: paarden graasden aan de over van het kratermeer, en nog een tiental Moai stonden op de hellingen, op weg naar boven tot een onbekende reden alle werk voor altijd onderbrak. Nadien ging het van de ene Moai naar de andere. 

Vele sites zijn gerestaureerd; veelal door de inheemse oorlogen, maar ook door natuurrampen waren vele beelden immers omvergeworpen. De eerste Ahu (zo heten de platformen waar de Moai opstaan) is tevens de grootste op het eiland: Ahu Tongariki. Een prachtige Ahu met 15 beelden, met hun rug naar de zee turend over de plaats waar ooit een dorpje heeft gestaan. 

Op weg naar Hanga Roa voor de lunch passeerden we nog een Ahu waar alle beelden troosteloos op de grond lagen, een lot dat ze bijna allemaal hebben gekend. Na de lunch trokken we terug het binnenland in. Na een bezoek aan “De navel van de wereld” ( Ahu Te Pito Kura) – eigenlijk een magnetische steen – trokken we naar Anakena Beach, een prachtige stukje strand aan de norodkant van het eiland. Na eerst de Moai te hebben bezocht die ook hier weer staan, konden we nog vlug even zwemmen in de Stille Oceaan, geen overbodige luxe op een subtropisch eiland! ’s Avonds gingen we naar goede gewoonte dineren met zicht op zee, hoe vlug een mens daar aan went!

Dag 3 huurden we een auto. Als eerste passeerden we het enige museum op het eiland, wat ons wat bijbracht over het mysterie van de beelden, de oorspronkelijke bewoners, hun gewoonten en religie en nog veel meer. Nadien reden heel het eiland af opdat geen enkel plekje ons vreemd zou zijn. Zo’n eiland bezoek je maar een keer in je leven. Hoewel er een traditie bestaat die zegt dat als het welkomstdrankje je smaakt en je een tweede vraagt, je zeker terugkomt! En dat was bij ons zeker het geval!!! In de namiddag bezochten we alle sites van Moai, die we nog niet eerder bezocht hadden. We bezochten de unieke ruïnes van het overgebleven dorpje Orongo. Dit dorpje, gelegen aan de top van Rano Kau een van de drie dode vulkanen van het eiland, was tevens het centrum van de Vogelmancultus, een eigenzinnige proef van de Rapa Nui die tot doel had het eerste ei van een lokale vogel te bemachtigen. Het uitzicht over de krater, meer als 1km in doorsnede, en de Stille Oceaan was subliem! 

We eindigden de avond met een etentje buiten op een terrasje met uitzicht op de zee terwijl de zon onderging. Met een heerlijke pisco sour sloten we de laatste avond op het eiland af.

Dag 4 namen we vroeg ontbijt om om 9h de misviering op zondag niet te missen, wat een onschatbare ervaring was. Terug namen we afscheid van onze gastvrouw, waarbij we nog een souvenir kregen voor we vertrokken naar de luchthaven om onze bagage af te zetten. Te voet besloten we de wachttijd te vullen met een laatste etentje op Paaseiland: zoete aardappelen met lokale visspecialiteit en een laatste vers vruchtsapje. Na 5 uur vlucht kwamen we terug aan in Santiago, waar we Kevin terugzagen om samen de bus te nemen naar Curico, waar we onze laatste week samen met iedereen zouden doorbrengen.

Fiesta de la vendimia

We horen de Chilenen zo vaak horen opscheppen over hun wijnen en dat die zoveel beter zijn dan de Argentijnse. We geloven hen graag, maar wouden daar toch graag een persoonlijk oordeel over vellen. En de beste gelegenheid daarvoor diende zich onlangs aan: fiesta de la vendimia of wijnfeesten in Curicó!

Curicó ligt in het hartje van belangrijke een wijnstreek in Chili (lees de etiketten van de colruyt-wijnen maar eens) en dat hebben we geweten. De voorbije weken waren er al wijnfeesten in Santa Cruz en Molina, eindelijk was het onze beurt!
De timing kon overigens niet beter zijn, dit weekend was het laatste voor we ons stagewerk moesten indienen - we hoopten stiekem dat de betere Chileense wijnen ons wat ultieme inspiratie konden ingeven.

Het werd een heel leuk en ontspannen weekend, waarbij nagenoeg elke curicaan feestend in de straten dwaalde en we zo bijna het voltallige ziekenhuispersoneel tegen het lijf liepen (en vaak niet herkenden zonder hun ziekenhuispakje).
De zaterdag bracht spektakel met een traditionele wijnceremonie. Eerst moest de wijnkoningin op een antieke balans afgewogen worden in flessen wijn (48 maar liefst).

Daarna volgde een wedstrijdje druiven tot sap stampen waarbij elke wijngaard uit de buurt zijn ploeg afvaardigde. Het winnende team (viña Miguel Torres) wist in 10 minuten tijd meer dan 85 liter druivensap te persen! Er deed ook een Nederlands team mee (dat eervol laatste eindigde) - de rechten van het festival worden ieder jaar aan een ander land uitbesteed, dit keer Nederland en vorig jaar was Belgie blijkbaar aan de beurt. De Hollanders konden niet meer opvallen: spierwitte haren, een meter groter dan de gemiddelde Chileen en uitgedost in knaloranje - ze vielen dan ook goed in de smaak... 

Na de wedstrijd moest de dorst worden gelest en dat lukte uitstekend met de gigantische gratis wijnfontein. Flessen en glazen werden naar believen aangevuld, de sfeer zat goed! 

Verder waren er optredens van traditionele dansgroepen, maar ook de populaire groepen kregen hun plaatsje. (ambiance met los autenticos decadentes)

De plaza de armas stond boemvol met eetkraampjes, er was een gigantische feria artisanal, de zon brandde genadeloos en de mensenmassa was niet te overzien.

Maar het absolute hoogtepunt was natuurlijk de wijn! Je kon vele wijnkraampjes bezoeken en na de aankoop van het enige echte festivalglas kon je telkens voor een luttele 500 peso je glas laten bijvullen met een andere topwijn. 

 




De rest van de tijd vermaakten we ons met de tientallen eetkraampjes met Chileense specialiteiten, het eten van desserts, de demonstratie van volksdansen, de ontmoetingen met aangeschoten onbekenden en tussendoor wat stagewerk. Een fijn weekend, daar drinken we op - salud!

Valpo y Viña

Terwijl het in België blijkbaar blijft sneeuwen, besloten we nog eens van de zon te genieten in een strand/havenstad aan de westkust van Chili, Valparaiso. We hadden voordien aan enkele mensen verteld waar we naar toe gingen in het weekend en de reacties waren vrij verontrustend: 'Zeker doen, maar pas op voor gauwdieven!' Een gewaarschuwde vrouw is er 10 waard, maar echt gerust vertrokken we niet. We permiteerden ons enkele uurtjes weekend méér en namen 's namiddags al de bus. We hadden de mooiste panoramaplaatsen op de bus, maar persoonlijk heb ik daar weinig van gemerkt na een nacht gewerkt te hebben. We werden dan ook bruusk wakker in het busstation van Valparaiso na een rit van een 5-tal uur. We waren perfect voorbereid (bedankt, Hanne!) en met het kaartje van Googlemaps in de hand gingen we op zoek naar ons hotel. Na een paar keer dezelfde weg af te lopen, beseften we dat het kaartje van Googlemaps toch niet zo perfect was en gingen we maar zelf op zoek naar de exacte plaats van het hostal. De vrouw die ons ontving in het hostal was weer het perfecte voorbeeld van de Chileense gastvrijheid. Ze vertelde honderduit en met veel trots over haar familie en hielp ons waar ze maar kon.

Na een nachtje heerlijk slapen trokken we erop uit om een stadswandeling te maken. De collectivo (een taxi die zoals een bus steeds eenzelfde parcourtje aflegt) bracht ons tot aan de 'Plaza Sotomayor', het centrale plein aan de haven. We keken er onze ogen uit naar de grote boten die voor onze neus aangemeerd lagen en genoten van de mengeling van oude huizen met moderne gebouwen.

We merkten echter al snel dat we niet de enigen waren die een stadswandeling zouden beginnen. Er startte nog een geleid bezoek en hoewel we geen deel uitmaakten van de groep konden we door op de juiste plaats een specifieke foto te nemen, meeluisteren wat de gids te vertellen had. Zo ontdekten we waar we moesten aankloppen om artesanale koekjes te proeven en leerden we meer bij over de geschiedenis van enkele oud-koloniale gebouwen.

Valparaiso is eigenlijk gebouwd in een soort amfitheater. Rondom rond zie je dan ook huisjes in allerlei kleuren de berg oplopen. Bovendien zijn er overal liften geïnstalleerd om de soms steile hellingen te beklimmen. We kochten een kaartje voor de ascensor 'El Peral' en werden in een klein karretje aan een metalen kabel naar boven gesleurd. Het was de eerste van de vele liften die we die dag gingen tegenkomen.
De wandeling leidde ons via vele kleine straatjes van uitzichtspunt naar uitzichtpunt.

Tijdens onze tocht werden we plots verrast door enkele Vlaamse klanken. Geheel toevallig hadden onze collega's uit Santiago net hetzelfde weekendje gepland. Een fijne verrassing en de ideale gelegenheid om ons beste Vlaams weer eens boven te halen.
Daarna gingen we op weg naar La Sebastiana, één van de huizen van Pablo Neruda, de bekende Chileense dichter. Een interessant figuur moet hij geweest zijn, niet alleen  was hij dichter (waarvoor hij de nobelprijs literatuur kreeg), hij was ook actief in de communistische partij, woonde een tijdje als Chileens consul in Madrid en Parijs en hielp zijn goede vriend Salvador Allende tot president verkiezen - tot die enkele jaren later onder Pinochet werd vermoord. Het lichaam van Neruda werd trouwens enkele weken geleden opgegraven om zijn doodsoorzaak nader te onderzoeken: officieel stierf hij aan prostaatkanker, maar misschien heeft Pinochet daar toch ergens een rol in gespeeld...?
Het huis was erg de moeite, volgestouwd met spulletjes van over de hele wereld. Het is niet zijn meest bekende huis, dat staat in Santiago, maar wel zijn meest geliefde.

Achteraf wandelden we nog wat rond in het openluchtmuseum van Valparaiso; een wijk waar Chileense kunstenaars aan het werk gingen en een 20-tal muren beschilderden. Het probleem was echter dat er in de hele stad al veel en vaak heel mooie graffiti te zien was, waardoor het soms moeilijk was te ontdekken wat nu een kunstwerk was en wat niet. Helaas zijn veel van de echte schilderijen overklad met nieuwe graffiti, jammer! Desalniettemin waren er enkele pareltjes te zien.

's Avonds gingen we op zoek naar een restaurantje om te eten. Helemaal op ons gemak voelden we ons toch niet, gewaarschuwd als we waren. De ober van het restaurant stelde ons echter volledig op ons gemak en nodigde ons uit om na het eten nog samen weg te gaan. Enkel jammer dat hij nog enkele uren moest werken voor zijn shift erop zat...

 De volgende dag brachten we nog een bezoekje aan de havenbuurt. We hadden opnieuw een zeer mooi uitzicht en lieten ons voor de eerste keer volledig gaan tijdens een souvenirjacht.

De meeste Chilenen vinden Valparaiso maar niets: oud en vuil. Zij houden veel meer van de luxueuze moderne badstad Viña del Mar vlakbij. Om te oordelen moesten we natuurlijk ook Viña del Mar bezoeken, dus dat deden we! De afstand tussen de 2 steden is maar een kleine 15 km, maar toch slaagden we er in om er een lange en spannende tocht van te maken. We wouden graag de metro eens proberen, maar aangezien de kaartjes voor een enkel ritje veel te duur waren, besloten we toch maar de bus te nemen. We sprongen op de bus en vroegen een kaartje naar Viña del Mar. We vleiden ons neer in de zeteltjes en zagen hoe we Valparaiso uitreden, Viña del Mar binnenreden ... en weer uitreden. We bleven rustig zitten omdat we dachten dat hij tot in de busterminal ging gaan. De bus bleef echter maar rijden en toen hij weeral hoog in de heuvels zat, vonden we dat het toch welletjes was en we misschien eens moesten informeren of hij wel naar de busterminal ging. Niet dus, we waren beland in een gigantische rommelmarkt op 15 minuten van Viña... Er zat niets anders op dan uit te stappen en een nieuwe bus te zoeken die in de omgekeerde richting reed (ondertussen hadden we al meer geld verdaan dan dat het metroticketje ging gekost hebben). De bus nam echter niet echt dezelfde weg terug en bang om opeens weer in Valparaïso uit te komen sprongen we er nu iets te vroeg uit. Wandelen geblazen dus. Niet zo erg, want volgens het plannetje (niet van Googlemaps dit keer) lag de hoogste concentratie aan straten niet zover bij ons vandaan. Eenmaal daar naar toe geklommen merkten we echter dat we in een doodgewone woonwijk stonden en niet direct aan het strand. Een Chileense vrouw toonde echter nog eens de typische gastvrijheid door ons uit te nodigen in haar huis waar we iets te drinken aangeboden kregen en we het toilet mochten gebruiken. (oef!) We moesten echter op onze stappen terugkeren om het meer toeristische deel van Viña del Mar te ontdekken. Waar we dan uiteindelijk wel in slaagden en direct beloond werden met het bekendste bezienswaardigheid van Viña del Mar:

We wandelden langs de kust en zagen onder andere een prachtig strand, marineboten en pelikanen, maar moesten toch besluiten dat Valparaïso veel authentieker is. Waar het door de Chilenen gezien wordt als een stad op weg naar de toeristische strandstad Viña del mar, verdient het volgens ons zeker zijn plaatsje op de werelderfgoedlijst van UNESCO.